Hến giống như con trai, con ngao nhưng nhỏ hơn và thường sống ở ven sông. Chúng sinh sống ở dưới lớp bùn và thường trồi lên vào lúc sáng sớm, khi mặt trời vừa ló dạng. Làng tôi ở cặp mé sông nên gần như mọi nhà đều có những dụng cụ đơn giản để bắt hến. Con hến tuy bé nhỏ nhưng thịt béo ngậy, ngọt ngon; hến thường xuyên có mặt trong những bữa cơm thanh đạm của chúng tôi nơi chốn quê nghèo.
Ngày trước, hến quê tôi nhiều lắm và thường xuất hiện vào đầu mùa mưa. Bắt hến phải đợi lúc nước cạn, hến sẽ “trú ngụ” ở cặp mé sông, đó chính là lúc mà người dân quê tôi thi nhau bắt hến về làm món. Đối với chúng tôi, cứ đến con nước cạn lúc hừng đông, tranh thủ thức dậy sớm rồi cùng mẹ xuống mé sông bắt hến. Người lớn thì ra khúc sông xa rồi lặn xuống để cào, trẻ nhỏ thì ở cặp mé để nhặt hến.
Con hến ở sông quê tuy nhỏ nhưng mập ú
Đối với những người bắt hến có nghề, tầm vài giờ đồng hồ trầm mình dưới nước là đã có cả thauhến phục vụ cho bữa ăn trong gia đình. Ăn không hết có người còn mang cả ra chợ bán để tăng thêm thu nhập. Tuy nhiên, không phải ai cũng bắt được hến, cần phải có kinh nghiệm chịu lạnh nếu không sẽ khó có thể chịu được cái lạnh lúc sáng sớm quê tôi. Ngày đó, mẹ tôi là người bắt hến giỏi có tiếng trong làng, bởi mẹ chịu lạnh giỏi lắm, hai ba tiếng trầm mình đối với mẹ vào mùa hến là chuyện bình thường. Bắt hến vui lắm, mỗi khi tìm được nơi nhiều hến, sờ bàn tay rà rà trên mặt sình là cảm nhận được bàn tay kín đầy những hến.
Bắt hến xong, mang lên bờ rửa thật sạch đến khi thấy vỏ hến hết bùn đất là có thể mang đi vớt. Chuẩn bị một cái nồi lớn, rồi đổ ít hến vào, khi nước sôi lên, thịt hến sẽ nổi lên mặt nước còn vỏ thì chìm dưới tận đáy nồi. Dùng rổ nhỏ vớt từng con hến trắng tinh đang nổi bồng bềnh trên mặt theo từng đợt nước sôi. Sau đó lấy rổ vớt vỏ hến ra ngoài, lúc này trong rổ vỏ hến sẽ có thịt hến còn sót lại, lũ con nít chúng tôi chụm đầu lại lặt hến để ăn. Tuổi ấu thơ của chúng tôi là vậy, là những tháng ngày cùng mẹ đi cắt lúa ở cánh đồng xa, là những buổi chiều quê đầy âm vang ếch nhái, là những lúc cùng chúng bạn đi tắm sông bị mẹ đánh đòn… Ôi! Làm sao kể ra hết được những ký ức ngọt ngào thời thơ bé và trong đó sẽ có những lần cùng mẹ đi bắt hến hay cùng chị tôi lặt hến để ăn.
Con hến trắng phau phau trông thích mắt
Thịt hến có thể dùng để chế biến thành nhiều món như: chiên, xào, kho… đều ngọt lành và đậm đà hương vị. Nước hến dùng để nấu canh rau tập tàng đảm bảo sẽ ngon đến tận xương mà khó có loại nước dùng nào sánh bằng. Nấu canh xong, để ít thịt hến trên mặt rồi bắt đầu dùng với cơm nóng trong những ngày hè. Món canh hến tuy dung dị nhưng có mùi vị ngọt lành, ăn mát và còn có thể giải cảm. Tôi vẫn nhớ như in những ngày khốn khó, mỗi khi thời tiết thay đổi, mẹ tôi lại nấu tô canh nước hến với rau vườn để chúng tôi dùng giải cảm. Kỳ lạ thay, khi ăn tô canh hến do chính tay mẹ nấu, tôi cảm thấy dễ chịu lạ thường, các bệnh vặt do trái gió trở trời cũng dường như tiêu biến.
Tranh nhau lặt hến là thú vui của đám con nít chúng tôi
Hiện tại, con sông quê tôi vừa chịu đợt hạn mặn khủng khiếp kéo dài, con hến tháng Năm cũng không còn nằm phơi mình ở mé sông quê nữa. Nhớ lại những ngày xưa cùng với chúng bạn đi bắt hến mà buồn đến nao lòng. Nhớ quê, nhớ mẹ, nhớ tô canh hến với rau tập tàng nóng hổi những ngày hè của mẹ nấu năm xưa…
Hoàng Lê
Đăng nhận xét